Onlangs werd bekend dat een vijfde van de oud-studenten wanbetaler is. Dat zijn ruim 120.000 debiteuren met een betalingsachterstand, van wie 75.000 inmiddels bij een deurwaarder of een incassobureau liggen. Volgens de minister gaat het vooral om oud-studenten die één of slechts enkele maanden achterlopen, onder meer door nonchalant gedrag. Concreet betekent dit dat de achterstand in 27 procent van de gevallen minder dan tweehonderd euro is. In 56 procent van de gevallen is de achterstand minder dan duizend euro, in 30 procent tussen duizend en vijfduizend euro en in 14 procent van de gevallen is de schuld groter dan vijfduizend euro.
Er zijn relatief grote inspanningen van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) nodig om achterstanden terug te dringen. Het duurt lang voordat een betalingsachterstand is ingelopen en getroffen betalingsregelingen lopen lang voordat de achterstand volledig is voldaan. Inmiddels is 88 miljoen euro oninbaar. De minister vertelt trots dat door een actievere strategie in 2013 3,2 miljoen euro extra is geïnd, in 2014 8,2 miljoen euro en zij verwacht in 2015 meer dan 12 miljoen euro achterstallige schulden binnen te halen. Een druppel op een gloeiende plaat gezien het enorme openstaande bedrag.
Om oud-studenten beter aan hun terugbetaalverplichtingen te laten voldoen is in het ‘nieuwe’ leenstelsel een aantal zaken gewijzigd. Zo kan de oud-student ‘jokerjaren’ inzetten: een terugbetaalpauze van maximaal vijf jaren. Daarnaast is de terugbetaaltermijn verlengd van 15 naar 35 jaar. Als de student op zijn dertigste klaar is met studeren mag hij tot zijn pensioen afbetalen op de lening bij DUO. Gelukkig gaat de pensioengerechtigde leeftijd omhoog…
De minister is bereid, indien signalen daar aanleiding toe geven, een onderzoek te doen naar het aantal potentiële studenten dat afziet van studie vanwege het vooruitzicht op een grote schuld. Ik weet de uitkomst van zo’n onderzoek al. Natuurlijk gaan potentiële studenten afhaken. Studeren wordt in Nederland steeds minder aantrekkelijk. En dat terwijl Nederland graag kennisland wil zijn.
Waarom moeten studenten lenen om te kunnen studeren? Waarom is studeren niet nagenoeg gratis? Met daarbij uiteraard wel een prestatieverplichting. Ik zou graag willen weten wat bij DUO de kosten zijn om schulden te innen. Door op die kosten te besparen is een deel van een gratis studiebeurs snel terugverdiend. Als wij niet meer bereid zijn te investeren in de studie van talentvolle jongeren, dan wordt het kennisniveau van Nederland bedroevend laag.